آغاز پیدایش حیات بر سطح زمین

آغاز پیدایش حیات بر سطح زمین

          فعل و انفعالات فتوسنتز طی قرون و اعصار ادامه یافت تا رفته رفته دریاها از اکسیژن انباشته و اشباع گردید. دیوارهای مضرس و ژرف "گراندکانیون" در "آریزونا"( ایالتی در امریکا) که ژرفای صخره‌های آن از یک مایل متجاوز است و جملگی در اثر همین سایش‌های آب دریا به وجود آمده، گواه این فرایند هستند. صخره‌های دیوارمانند "گراندکانیون" قدمت‌اش از 200 میلیون سال در رده بالا تا دو میلیارد و نیم سال در قاعده می‌رسد. در نیمه بدنه دیوار رفیع لایه‌ای از صخره مسی رنگ به نظر می‌آید که از اکسید آهن غنی است و دیرینه‌گی آن مربوط می‌شود به 300 میلیون سال قبل. رسوبات سرشار از آهن که در اقیانوس‌ها با اکسیژن ترکیب گردیدند، این لایه را به وجود آوردند. پاره‌ای از معادن غنی سنگ آهن که در سراسر گیتی در سینه خاک‌ها مدفون است، حاصل گذشت دوران‌هایی بیش از دو تا سه میلیارد سال قبل است.

          بعد از این که اکسیژن اضافی از دریا به جو منتقل شد، این گازها با سرعت خود را به سطح بالای جو رسانید و در آن‌جا لایه اوزون را تشکیل داد. این لایه که نوعی از اکسیژن با خاصیت مخصوصی است، مانند آب اشعه‌ ماوراء بنفش را جذب می‌‌نماید. لایه اوزون به تدریج ضخیم گردید تا آن که از رسیدن اشعه ماوراء بنفش به سطح زمین جلوگیری کرد. در زیر این سپر محافظ، نباتات دریایی به تدریج بر کرانه‌ی خاک خزیدند و سطح باتلاق‌ها و خلیج‌های کوچک و آب‌های راکد را پوشاندند. از این زمان بود که حیات در خشکی از گیاه به حیوان انتقال یافت و این جان‌داران نیز پای بر سطح خاک نهادند. این که نخستین جاندار چه بود، هنوز روشن نیست، اما آن‌چه مسلم است این است که جانوری بود دوزیست، شاید شبیه به نوعی وزغ.

با گذشت دورانی قریب 300 میلیون سال، قسمت اعظم سطح زمین را انواع گیاه و جان‌دار پوشاندند.

فرایند "تکامل و انتخاب برتر" (evolution) طی قرون و اعصار حاصلش ایجاد جانورانی بود که شامل خزندگان، پرندگان و حشرات می‌شد که طی دورانی قریب به 65 میلیون سال پیش این جانداران حاکم بر سطح کره خاک بودند. در پایان این دوران، چنان که امروز آثار و مدارک گواهی می‌دهند، گویی عظیم شاید یک خرده سیاره یا ستاره دنباله‌داری، با ضربه‌ای ویران‌گر، با کره زمین برخورد نمود و در دم رستاخیزی بر پا کرد. فشار برخورد به گونه‌ای بود که میلیاردها تن سنگ و غبار به آسمان برخاست و با ایجاد کمربندی به دور زمین، ده‌ها سال متمادی ظلمت کامل را بر کره خاک حاکم کرد. در نتیجه همین رستاخیز مرگ‌بار و فقدان نور خورشید، اکثر نباتات و جان‌داران سطح زمین که اکثرشان همان دایناسورهای عظیم پیکر بودند، مردند و دیگر اثری از این خزندگان باقی نماند. همین مرگ جمعی حیوانات بزرگ‌پیکر، راه را برای پیدایش جان‌داران دیگر منجمله پستانداران باز کرد.

 باز هم دورانی حدود 60 میلیون سال طول کشید تا انسان اولیه در 5 میلیون سال پیش در نقطه‌ای از شرق آفریقا، از خاندان میمون، پای به عرصه‌ی وجود گذاشت و سرانجام این انسان حاکم مطلق عرصه‌ی زمینی شد که آن روز، مانند امروز مرتب در حال تحول می‌باشد.

از کتاب شگفتی‌های جهان

ابراهیم ویکتوری