ترویج علم یعنی بازگویی اندیشه‌های علمی به زبانی که همگان بتوانند شناختی واقعی‌تر از علم و موضوع‌های مرتبط با آن پیدا کنند. داشتن چنین شناختی از علم و محصول آن، یعنی فناوری، برای زندگی بهتر همه‌ی شهروندان ضروری است، زیرا که در جهانی زندگی می‌کنیم که علم و فناوری از بنیان‌های اصلی آن است. هرچه شناخت ما از علم و فناوری عمیق‌تر باشد، تصمیم‌گیری‌هایی دقیق‌تر و سودمندتر خواهیم داشت. روشن است که هرچه دامنه‌ی نفوذ تصمیم‌گیری‌ها بیشتر باشد، شناخت از علم وفناوری باید عمیق‌تر باشد. هنگامی‌که از ترویج علم سخن می‌گوییم فقط به ساده‌سازی مفاهیم بنیادی فیزیک و شیمی یا زیست‌شناسی و پزشکی توجه نداریم. منظور ما از علم، دامنه‌ای گسترده‌تر است که مجموعه‌ای از مفاهیم و موضوع‌های تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی، فلسفی، هنری، ورزشی، سیاسی و دینی را نیز شامل می‌شود. به سخن دیگر، همه‌ی مفاهیم و موضوع‌هایی که می‌تواند عنوان یکی از مقالههای دانش‌نامه‌ای باشد، در دامنه‌ی ترویج علم قرار می‌گیرد. برای مثال، ما در کنار آگاهی از رویدادهای سیاسی به آشنایی با مفاهیم سیاسی مانند دموکراسی نیاز داریم. دانش‌نامه‌ها به دلیل نقش بنیادی که در ترویج علم و افزایش آگاهی جامعه دارند، از گذشته مورد توجه بوده‌اند. کاربرد اصطلاح «انقلاب فرانسه» و «اصحاب دایره‌العارف» هر دو از سده‌ی هجدهم میلادی رواج پیدا کرد. برای بروز دگرگونی در هر جامعه‌ی در کنار کنش‌های سیاسی و اجتماعی به افزایش آگاهی عمومی نیاز هست. به همین دلیل بود که علامه دهخدا به عنوان یکی از فعالان سیاسی دوره‌ی مشروطه به تولید لغت‌نامه‌ای پرداخت که در بسیاری از جاها ساختار دانش‌نامه‌ای دارد. نیازی را که دهخدا در جریان انقلاب مشروطه با همه‌ی وجود احساس کرد، دیگر اندیشمندان ایرانی به مرور دریافتند و دست به تولید دانش‌نامه زدند. با این همه، بیشتر این دانشنامههای کاغذی به دلایلی که اکنون جای بحث آن نیست، به انجام نرسیده‌اند و همچنان یکی از نیازهای بنیادی جامعه‌ی ایران برآورده نشده است. اکنون شبکه‌ی جهان‌گستر اینترنت فرصتی فراهم آورده است که بتوانیم با پشتیبانی و همراهی همه‌ی علاقه‌مندان به پیشرفت ایران، دانش‌نامه‌ای الکترونیکی یا دانشنامههای الکترونیکی فراهم آوریم. در ادامه، برخی از مزیت‌هایی دانش‌نامه‌ی الکترونیکی برشمرده می‌شود: 1. انتشار گسترده به تعداد کاربران اینترنت دانشنامههای کاغذی به دلیل قیمت بالا، جاگیربودن یا اطلاع‌رسانی ناکافی اغلب در دسترس کاربران اندکی قرار می‌گیرند. دانشنامههای الکترونیکی با بهره‌برداری از ظرفیت شبکه‌ی جهان‌گستر در دسترس کاربران بی‌شماری قرار می‌گیرند. امکاناتی مانند موتورهای جست‌وجو، خبرنامه‌های الکترونیکی و تبادل لینک، اطلاع‌رسانی و جذب مخاطبان را برای دانشنامههای الکترونیکی، آسان‌تر، گسترده‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌سازند. 2. به روزرسانی سریع‌تر و با هزینه‌ی کمتر تولید و انتشار مقالههای دانش‌نامه‌ای اغلب کاری دشوار و با احتمال خطای بالاست. این خطاها ممکن است از خطای انسانی در انجام پژوهش و نگارش تا خطای آماده‌سازی پیش از انتشار را شامل شود. جبران چنین خطاهایی در دانشنامههای کاغذی به چاپ ویرایش‌های جدید وابسته است که هزینه‌بر و زمان‌بر است. ویرایش مقالههای دانشنامههای الکترونیکی بدون هزینه‌های چاپ و در زمانی اندک انجام‌پذیر است. 3. دریافت نظر کارشناسان و مخاطبان دانشنامههای الکترونیکی که بر شبکه‌ی جهان‌گستر منتشر شوند، امکان ارتباط دوسویه میان پدیدآورندگان و مخاطبان را دارند. نظر مخاطبان و کارشناسان می‌تواند به یافتن خطاهای احتمالی، ویرایش بهتر مقاله‌ها و اولویت‌بندی انتشار مقالات کمک کند. همچنین فرصت شناسایی پژوهشگران و نویسندگان توانمند برای همکاری با دانش‌نامه را فراهم می‌کند. امکان برقراری ارتباط دوسویه برای دانشنامههای کاغذی به دشواری فراهم می‌شود. 4. پیوند به منابع تکمیلی و چندرسانه‌ای مقالههای دانشنامههای الکترونیکی را می‌تواند به منابع تکمیلی، مانند مقالههای پژوهشی، کتاب‌ها، خبرهای رسانه‌ها و پایگاه اینترنتی سازمان‌های مرتبط، پیوند و ارجاع داد. همچنین می‌‌توان فیلم‌ها، پویانمایی‌ها، عکس‌ها، پوسترها، فایل‌های صوتی و دیگر مطالب و منابع مرتبط را با مقالههای دانش‌نامه مرتبط ساخت. دانشنامههای کاغذی از بیشتر این امکانات بی‌بهره‌اند و فقط برخی از آن‌ها همراه با لوح‌فشرده‌ی چندرسانه‌ای منتشر می‌شوند. در پایان یادآور می‌شود که در کنار دانشنامههای الکترونیکی آزاد مانند ویکی‌پدیا، به دانشنامههای الکترونیکی نیاز داریم که مقالههای آن زیر نظر گروه ویراستاری دانا و توانا تولید شود. چنین دانش‌نامه‌هایی از دقت بیشتر برخورداند و می‌توانند یکی از منابع تولید آثاری دیگر مانند دانشنامههای آزاد باشند. دانش‌نامه‌هایی از این دست (البته، به زبان انگلیسی) در شبکه‌ی اینترنت به صورت رایگان یا با پرداخت مبلغی اندک در دسترس علاقه‌مندان است. کتاب جهان (World Book)، نمونه‌ای از چنین دانش‌نامه‌هایی است. | 