سلول و موجود زنده

     سلول و موجود زنده

در حدود 300 سال پیش میکروسکپ ساخته شد و به وسیله آن اشیاء نامریی بزرگ‌تر دیده شد. رابرت هوک دانشمند انگلیسی به کمک میکروسکپ ساخته حود، توانست یک قطعه چوب پنبه را به ضخامت یک برگ کاغذ سیگار برش دهد و آن را مشاهده کند. او چوب پنبه را به صورت کندوی عسل  دید. هوک هر یک از این حفره‌های کندو مانند را سلول نامید. او اولین فردی بود که کلمه سلول را به کار برد و پی‌برد که اندام موجودات زنده پیچیده‌تر از آن است که انسان با چشم بدون میکروسکپ می‌بیند.

     زیست‌شناسان قرن هفدهم مانند "مالپیگی"(ایتالیایی) و "گرو"(انگلیسی) چیز تازه‌ای کشف کردند. زیر میکروسکپ، ساقه، برگ، گل و میوه گیاهان را بررسی کردند. در آن‌ها سلول‌های زیادی را دیدند که هوک درباره آن‌ها سخن گفته بود. در قرن هیجدهم توجه زیست‌شناسان، از گیاهان به جانوران معطوف شد. اما مهم‌ترین کشف در این زمینه در قرن نوزدهم به وسیله زیست‌شناسان معروفی انجام شد که بین آن‌ها شوان، مولیر و ویرخوف را می‌توان نام برد.

     زیست‌شناسان ثابت کردند که بدن گیاهان و جانوران از میلیون‌ها سلول به شکل‌های مختلف و به بزرگی دهم، صدم و حتی هزارم میلی‌متر ساخته شده است. سلول تمام خصوصیات ماده زنده را دارد. هر سلول غذا جذب می‌کند آن را تغییر می‌دهد و ماده زائد دفع می‌کند. رشد کرده تولید مثل می‌کند و کار ویژه خود را انجام می‌دهد. امروزه با میکروسکپ الکترونی می‌توان ساختمان پیچیده داخل سلول را بررسی کرد و اجزای سازنده سلول را در حدود دو تا سه میلیونبار بزرگ‌تر نمود.

     از یک قارچ میکروسکپی تا یک درخت خیلی بزرگ و از یک حشره بسیار کوچک تا یک نهنگ سی متری از یک سلول کوچک به نام سلول تخم ساخته شده‌اند. این سلول به تدریج رشد کرده تقسیم می‌شود و در نهایت یک جاندار جدید بوجود می‌آورد. با توجه به سلول، جانداران به دو دسته تقسیم می‌شوند. یکی تک سلولی و دیگری پر سلولی. تک سلولی‌هایی مانند قارچ‌های تخمیری، مخمر‌آبجو، آمیب و پارامسی را می‌توان موجودات زنده ابتدایی نامید. این سلول‌ها کم و بیش موجود مستقلی هستند. کار آن‌ها با کار  موجودات پر‌سلولی فرق می‌کند.‌ مثلا" سلول‌های عصبی، ماهیچه‌ای، و ... نمی‌توانند مستقلا" زندگی کنند. درست است که این سلول‌ها تمام کار‌های حیاتی مانند تنفس، تغذیه، رشد و غیره را انجام می‌دهند. اما این خواص زمانی ظاهر می‌شود که ارتباط آن‌ها با سایر سلول‌ها که هر دسته بافت معین و کار مشخصی را انجام می‌دهند قطع نگردد. 

     به مجموعه سلول‌هایی که به صورت هماهنگ، کار یا کارهای مشخصی را انجام می‌دهند، بافت می‌گویند. مانند بافت استخوانی، بافت پوششی، بافت ماهیچه‌ای، بافت چربی، بافت پیوندی، بافت خونی، بافت عصبی. مجموعه بافت‌ها، اندام یا عضو می‌سازند، مانند قلب، معده، روده، چشم، و ... و مجموعه اندام‌ها دستگاه را می‌سازند، مانند دستگاه گوارش، دستگاه تنفس، دستگاه دفع‌ادرار.

     بافت عصبی کار تمام بافت‌های دیگر را اداره می‌کند و شکل آن‌ها را عوض می‌نماید. کار بافت‌ها را تنظیم و بازرسی می‌کند و فعالیت اندام‌های مختلف بدن را به هم مربوط می‌سازد. و موجود را نسبت به عوامل محیط سازگار می‌کند. تمام اعمال ارادی انسان ارتباط مستقیمی به کار این سلول‌ها دارد. سلول‌های حسی عصبی از آن‌چه در اطراف ما می‌گذرد تاثیر می‌پذیرد و ما را آگاه می‌سازد. سلول‌های عصبی حرکتی، پیام‌های عصبی را از مراکز فرماندهی مغز، به اندام‌های پاسخ مانند غده‌ها و ماهیچه‌ها می‌رساند. در نتیجه بدن ما در مقابل محرک‌ها پاسخ لازم را می‌دهد.