تولید مثل در انسان قسمت چهارم

      دوره جنسی در انسان

     دوره جنسی در انسان 28 روز است. تا هنگام یائسگی ادامه می‌یابد و فقط هنگام بارداری متوقف می‌گردند. تخمک گذاری با تغییراتی در تخمدان و مجاری تناسلی، بخصوص رحم ( زهدان )، در ارتباط است. که هدف آن‌ها آماده کردن رحم برای پذیرفتن سلول تخم و تأمین نمو جنین است.این پدیده‌ها با کنترل هورمون‌های غده‌ی هیپوفیز صورت می‌گیرند.از میان هورمون‌های غده‌ی هیپوفیز،(غده‌ای کوچک در استخوان پروانه‌ای مغز )دو هورمون که یکی هورمون محرک فولیکول( تعداد زیادی کیسه یا حفره که تخمک‌ها در درون آن‌ها ساخته می‌شوند.) و دیگری محرک ایجاد جسم زرد( تبدیل شدن فولیکول به جسم زرد‌)است که در تغییرات دوره‌ی جنسی نقش اصلی دارند.

     هنگام بلوغ، اولین فولیکول فعال شده شروع به رشد و نمو و رسیدن می‌کند و این پدیده بر اثر افزایش هورمون محرک فولیکول، که از هیپوفیز ترشح می‌شود، به راه می‌افتد.همین پدیده در شروع هر دوره‌ی جنسی تکرار می‌شود و تا یائسگی ادامه می‌یابد، مگر این‌که بارداری صورت گیرد که در این حالت دوره جنسی و تخمک گذاری متوقف می‌شود. در طی رسیدن و فعال شدن فولیکول، سلول اوئوگونی شروع به رشد و تقسیم می‌کند ولی بخصوص سلول‌های فولیکولی، یعنی یاخته‌های همراه، بسیار تکثیر می‌یابند و در بین آن‌ها مایعی به نام مایع فولیکولی پدید می‌آید که بتدریج با افزایش تعداد سلول‌ها بر مقدارش افزوده می‌شود. در این حالت، در هر فولیکول، اوئوسیت نوع اول به وسیله گروهی یاخته‌های فولیکولی احاطه شده است.سلول‌های فولیکولی در این دوره، یعنی قبل از آزاد شدن تخمک، هورمونی به نام استروژن می‌سازد و به خون می‌ریزند.پس از آزاد شدن تخمک، که در زن در حدود روز چهاردهم دوره جنسی صورت می‌گیرد، سلول‌های فولیکولی به نمو خود ادامه داده در جای خود برجستگی زرد رنگی به نام جسم زرد به وجود می‌آورند.پس از تبدیل فولیکول به جسم زرد، ترشح استروژن کاهش یافته هورمون دیگری به نام پروژسترون ترشح می‌شود. مهم‌ترین نتایج ترشح استروژن و پروژسترون، علاوه بر اثر آن‌ها در ایجاد صفات جنسی ثانوی ماده مانند رشد پستان‌ها، تأثیر بر بافت مخاطی رحم است. قبل از تخمک گذاری، رحم کوچک و بافت‌های دیواره آن نازک است. پس از آزاد شدن تخمک، رحم بزرگتر شده دیواره‌ی درونی آن کلفت‌تر می‌شود و انشعابات رگ‌های خونی در بافت‌های آن افزایش می‌یابند و سلول‌ها حالت ترشحی پیدا می‌کنند. این تغییرات در هر دوره جنسی و در هر تخمک گذاری تکرار می‌شود.در صورتی که تخمک لقاح یابد، پس از رسیدن به داخل رحم، در درون دیواره اسفنجی آن جایگزینی می‌کند و دیواره مذکور به نمو خود ادامه می‌دهد و جسم زرد نیز باقی می‌ماند؛ ولی اگر لقاح صورت نگیرد، جایگزینی نیز انجام نشده جسم زرد از بین می‌رود و بافت پوششی درون رحم ریزش می‌کند و همراه با خونی که از پاره شدن رگ‌های مویین جاری شده است خونریزی ماهیانه را موجب می‌گردد. پس از آن، یک دوره جنسی دیگر شروع می‌شود و فولیکول دیگری شروع به نمو می‌کند و دیواره رحم مجددا" ترمیم می‌گردد. در زن، این دوره نزدیک به یک ماه طول می‌کشد و به همین جهت دوره‌ی ماهیانه جنسی نامیده می‌شود.

     در حدود چهاردهمین روز دوره جنسی زن، یعنی چهارده روز پس از شروع آخرین خونریزی ماهیانه، تخمک‌گذاری صورت می‌گیرد.معمولا" چند لایه از سلول‌های فولیکولی همراه با تخمک خارج می‌شوند که بعدا" از تخمک جدا می‌گردند.تخمک، پس از آزاد شدن، به ابتدای مجرای تخمک بر، که قیف مانند است و شیپورفالوپ نامیده می‌شود، می‌رود. لقاح معمولا" درون مجرای تخمک‌بر صورت می‌گیرد.